De Oorsprong van de Dominantie van de Dollar: Lessen uit de Oliecrisis van 1973
In 1973 onderging het mondiale financiële ecosysteem een ingrijpende verandering toen de olieprijs van de ene op de andere dag explodeerde. Voor Saoedi-Arabië, de grootste olie-exporteur ter wereld, betekende de plotselinge stijging van de olieprijzen een stortvloed aan Amerikaanse dollars—miljarden die vrijwel onmiddellijk binnenstroomden. Slechts weinigen hadden echter voorzien dat deze unieke omstandigheden de status van de dollar als wereldreservemunt voor decennia zouden verankeren, een uitkomst die minder voortkwam uit politieke deals en veel meer uit de pure structurele voordelen van het Amerikaanse financiële systeem.
Onvoorbereide Rijkdom: Vroege Strubbelingen van Saoedi-Arabië
Aan het begin van de olieboom was de Saoedische overheid niet toegerust om met deze ongekende kapitaalstromen om te gaan. In plaats van fysiek Saoedi-Arabië binnen te komen, bleef het geld dat met olieverkoop werd verdiend staan op gigantische rekeningen bij vooraanstaande Amerikaanse banken als Citibank en JPMorgan in New York. De Saoedische financiële autoriteiten beschikten destijds over noch de expertise noch de infrastructuur die nodig waren voor wereldwijde geïntegreerde investeringen, waardoor miljarden dollars ongebruikt bleven staan op niet-rentedragende rekeningen.
Op zoek naar een oplossing wendde de centrale monetaire autoriteit van Saoedi-Arabië, bekend als de Saudi Arabian Monetary Agency (SAMA), zich tot een Amerikaanse bankier genaamd David Mulford. Zijn verhaal over het navigeren door de logistieke en culturele uitdagingen laat zien hoezeer de olierijkdom een nieuw en ontmoedigend vooruitzicht was voor de Saoedi’s.
Het Opbouwen van een Investeringsprogramma vanaf Nul
Toen Mulford en zijn team arriveerden in Jeddah, Saoedi-Arabië, troffen ze zichzelf aan in een beginnende havenstad, waar wegen schaars waren en huizen net waren gebouwd op woestijnzand. De basisbenodigdheden van het moderne kantooreest—telefoons, televisies, post en zelfs afvalverwijdering—ontbraken. Onverzameld afval werd voer voor rondzwervende Bedoeïenengeiten, en het geïmproviseerde kantoor bestond uit weinig meer dan kale bureaus en stoelen in een vervallen gebouw. Beleggingstransacties werden verwerkt via telex—een vroege typtelegraaf die slecht geschikt was om honderden miljoenen dollars per dag te verplaatsen.
Ondanks deze uitdagingen kreeg Mulford’s kleine team de formidabele taak om gemiddeld $500 miljoen per dag te investeren, enkel om gelijke tred te houden met de altijd groeiende oliereserves. Elke transactie vereiste tientallen telexberichten en nam vaak weken in beslag om af te ronden. De werkomstandigheden waren op zijn best rudimentair; bijvoorbeeld, het enige gedeelde toilet op kantoor werd slechts één keer per dag doorgespoeld.
Het Ontkrachten van de Mythe: Waarom Amerikaanse Staatsobligaties de Standaard Werden
Mulfords negenjarige dienst bij SAMA bood hem een zitplaats op de eerste rij bij de realiteit van reservevalutabeheer. In tegenstelling tot de vaak herhaalde samenzweringstheorie dat Saoedische investeringen in Amerikaanse staatsobligaties deel uitmaakten van een geheime ruilhandel voor Amerikaanse veiligheidsbeloften, was de realiteit veel simpeler en pragmatischer. De Saoedi’s investeerden hun olie-inkomsten in Amerikaanse staatsobligaties omdat er simpelweg geen andere markt was die diep en liquide genoeg was om zulke enorme bedragen te absorberen. Destijds moest Saoedi-Arabië zo’n $20 miljard per maand investeren, en het mondiale landschap bood weinig alternatieven die qua schaal, toegankelijkheid en veiligheid konden wedijveren met de Amerikaanse obligatiemarkt.
SAMA probeerde zelfs te diversifiëren door Mulford de taak te geven om tot wel 30% van hun bezit buiten de VS te plaatsen. Maar buiten de Amerikaanse markten konden zelfs bescheiden transacties—van $5 tot $10 miljoen—al grote opschudding veroorzaken. Internationale valuta- en obligatiemarkten waren simpelweg niet robuust genoeg qua schaal of stabiliteit om met de Verenigde Staten te concurreren. De aantrekkingskracht van Amerikaanse staatsobligaties lag dus niet in diplomatieke afspraken, maar in de unieke structurele voordelen van Amerika—diepte, liquiditeit en juridische bescherming.
De Duurzame Fundamenten van het Amerikaanse Financiële Systeem
De ervaringen uit de jaren zeventig laten zien dat de dominantie van de dollar niet het sluwe resultaat was van politieke handigheid, maar een praktische uitkomst van Amerika’s unieke positie. Zelfs tijdens periodes van stagflatie (gelijktijdige stagnatie en inflatie), het Watergateschandaal, en het aftreden van president Nixon, bleek het Amerikaanse financiële systeem zo diep, liquide en rechtszeker dat het het beste platform bleef voor het groeiende mondiale kapitaal.
In de daaropvolgende decennia vergrootte de VS haar aantrekkingskracht als wereldwijde investeringsbestemming. Vandaag de dag houden buitenlandse beleggers ongeveer $19 biljoen aan Amerikaanse aandelen aan—meer dan het dubbele van het bedrag dat in staatsobligaties is geïnvesteerd. De diversiteit en het elan van de Amerikaanse private sector, in combinatie met de bewezen reputatie van de Federal Reserve (die erin geslaagd is haar geloofwaardigheid tegen inflatie te handhaven ondanks politieke druk), maken van de VS nog steeds een mondiale financiële grootmacht.
Institutionele Sterktes: Fundering van Dollervraag
De dominantie van de dollar is niet slechts het resultaat van bruikbaarheid in de handel of historische gewoonte; het is verankerd in democratisch bestuur en de rechtsstaat. Jerome Powell, de huidige voorzitter van de Federal Reserve, heeft aangegeven dat het voortbestaan van de dollar als reservemunt afhangt van “democratische instituties” en “de rechtsstaat.” Deze fundamenten bieden het wereldwijde kapitaal de geruststelling dat bezittingen in de Verenigde Staten veilig, toegankelijk en beschermd zullen zijn door onafhankelijke rechtbanken en stabiel bestuur.
Vertrouwen in instituties kan niet van de ene op de andere dag worden gecreëerd. Gebeurtenissen uit het verleden en heden tonen aan dat landen en beleggers pragmatisch handelen: zij plaatsen hun vermogen daar waar zij het meeste vertrouwen hebben in zowel de markten als de juridische structuren die deze markten ondersteunen. Voor nu staat Amerika op deze punten ongeëvenaard in vergelijking met andere landen of marktblokken.
Opkomende Bedreigingen: Kan Dollar Dominantie Standhouden?
De dominantie van geen enkel land is immuun voor uitdaging, en zelfs de dollar is niet onoverwinnelijk. Onder de oppervlakte leven zorgen die prominente economen als Kenneth Rogoff uiten. Hij waarschuwt dat de dollar “aan de randen rafelt,” nu groeiende begrotingstekorten, onvoorspelbaar beleid en bedreigingen voor de onafhankelijkheid van de centrale bank twijfels zaaien bij buitenlandse beleggers. Naarmate de angst voor een vermeende afbraak van Amerikaanse instituties groeit, en politieke verlamming en begrotingsonzekerheid de voorspelbaarheid die globale beleggers nodig hebben ondermijnen, kan de buitenproportionele rol van de dollar—op de lange termijn—beginnen te tanen.
Een afname van het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de Federal Reserve, politisering van toezichthoudende instanties, of een drastische afwijking van de principes van de rechtsstaat kan de buitenlandse vraag naar Amerikaanse activa verminderen, ongeacht de omvang van de Amerikaanse economie. Kortom, het fundament dat de dominantie van de dollar in stand houdt, is nauw verweven met de integriteit van de Amerikaanse instituties—als die beschadigd raken, kan het vertrouwen snel afbrokkelen.
De Stablecoin-Illusie: Vraag kan niet worden Afgedwongen
Sommigen beweren dat nieuwe financiële instrumenten, zoals stablecoins, de vraag naar dollars in het digitale tijdperk kunnen verlengen of nieuw leven inblazen. Maar deze redenering draait de werkelijke dynamiek om: stablecoins zijn gewild omdat de onderliggende Amerikaanse dollar zo vertrouwd en begeerd is. Hun populariteit is een weerspiegeling—geen oorzaak—van de dollervraag.
Pogingen om internationaal vraag naar de dollar kunstmatig te creëren, of dat nu via beleidsmaatregelen of innovatieve technologieën is, kunnen alleen slagen zolang de fundamentele voordelen van het Amerikaanse financiële systeem behouden blijven. Mocht de Verenigde Staten deze voordelen vrijwillig prijsgeven—door het opgeven van de onafhankelijkheid van de centrale bank, politieke instabiliteit, of het negeren van de rechtsstaat—dan zal geen enkele regelgeving of technologische lapmiddel volstaan om het primaat van de dollar te behouden.
De Lessen voor de Toekomst: Een Waarschuwend Perspectief
Het verhaal van de opkomst van de dollar, van de woestijnen van het Saoedi-Arabië uit de jaren zeventig tot de wolkenkrabbers van Wall Street, is een les in pragmatisme boven beleid. Mondiale markten belonen stabiliteit, diepte, transparantie en voorspelbaarheid—niet beloften of beleidsmanoeuvres. Zolang de Verenigde Staten haar institutionele kracht behoudt, blijft de aantrekkelijkheid van haar activa bestaan, en zal de wereld dollars blijven vragen. Maar als deze kracht verzwakt, kan het tijdperk van de dollar veel sneller eindigen dan velen verwachten.
Uiteindelijk is de boodschap duidelijk: dollar dominantie is geen geboorterecht. Het is verdiend, decennium na decennium, door het vaak onaantrekkelijke werk van institutionele uitmuntendheid te behouden. Zoals de geschiedenis laat zien, verliezen landen hun privilege als ’s werelds bankier niet wanneer hun economie stagneert, maar wanneer mondiale beleggers het vertrouwen verliezen in de duurzaamheid van hun systemen. De Verenigde Staten zouden er goed aan doen deze les ter harte te nemen als het haar centrale rol in de mondiale financiële wereld wil behouden.
